Een roofoverval

Knooppunt Waterberg bij Arnhem geniet landelijke bekendheid vanwege de files. Het knooppunt ontleent haar naam aan het vroegere landgoed De Waterberg. Dat landgoed heeft nooit goed willen gedijen. Niet toevallig heet de naast gelegen wijk van Arnhem ‘Alteveer’, lees: al te ver. Het was blijkbaar onbegonnen werk om kruiwagens met mest helemaal tot daar te brengen. Rond 1900 waren de toenmalige eigenaren dan ook blij dat ze een deal konden sluiten met een stichting die op zoek was naar een terrein om in Nederland naar Scandinavisch voorbeeld een openluchtmuseum te beginnen. Eén gebouw stond er al: de boerderij die hoorde bij het voormalig landhuis. De pachters konden gewoon blijven wonen. Waarschijnlijk de eerste boeren die ‘boerden’ in een museum! Het witte boerderijtje staat er nog steeds,  als naaste buur kreeg het een papiermolen en in later jaren een Rietveld-vakantiehuisje. (Ik denk dat de boer het maar een-huisje-van-niks gevonden zal hebben, maar dit terzijde.)  In een bijgebouw werden een Hindeloper stijlkamer en een grutterij ingebouwd.

Tegenwoordig is de boerderij in gebruik als dienstgebouw. Het heeft dus de hele honderdjarige geschiedenis van het openluchtmuseum meegemaakt. Haar bewoners zijn goeddeels vergeten. (Met dank aan de slag om Arnhem waarbij een groot deel van het Arnhemse bevolkingsregister verloren is gegaan.)

Onlangs werd mijn belangstelling gewekt toen ik las dat de boer nog vele jaren na de oorlog op de boerderij, dus in het museum is blijven wonen. Daar moest ik meer van weten. Het is immers te gek voor woorden dat ik hele verhalen vertel over de bewoners van allerlei panden op het terrein, maar niet de bewoners van onze eigen boerderij ken!  Wat blijkt: nog bijna 20 jaar na de oorlog hebben hier de broers Lodewijk gewoond. In 1958 is Jan Lodewijk overleden. Johannes bleef er wonen en werd enkele maanden later het slachtoffer van een nachtelijke roofoverval waarbij de goede man behoorlijk is toegetakeld. En dat in ons zo vredig openluchtmuseum!! 

De komende zomer heb ik dus de bezoekers een interessant verhaal te vertellen. Daar staande onder de bomen, dezelfde bomen die ook de gebroeders Lodewijk van schaduw voorzagen, zie ik me al een spannend verhaal vertellen over twee rovers sluipend naar de deur van de boerderij… Aanschouwelijk onderwijs over waarden en normen in optima forma! En ik zal vertellen over de bommen die hier zijn gevallen en die de molen hier naast nog danig schade heeft toegebracht. Ik zal wijzen naar die andere molen, daar, die grote stenen molen. Staande tussen groepjes kinderen en volwassenen zal ik vertellen over de evacués die hier woonden,  - wel 600 in getal! - ,  ze waren verdreven uit Arnhem. Een van hen, hij sliep in die grote stenen stellingmolen,  is door de Duitse soldaten  ter plekke doodgeschoten! 

De vroegere bewoners van De Waterberg, de gebroeders Lodewijk incluis:  ik verlang ernaar ze na de winter weer tot leven te brengen. Hoe ze hier liepen, met hun kalktenen in de sokken, klompen aan hun voeten, een juk met twee melkemmers aan de schouders. Hoe hun moeder hier kookte  en water haalde uit put.

Misschien heette ze wel Marie. In dat geval zullen ze vast wel eens in een vrolijke bui gezongen hebben

Als hier een pot met bonen staat

en daar een pot met brie,

dan laat ik brie en bonen staan

                                                         en dans met mijn Marie…