Een lesbisch stel in het hooiland

We gaan een eind terug in de tijd, zegt Peter, en we zitten aan de keukentafel. Nou ja, keukentafel? Misschien hebben we geen aparte keuken, want we leven nu in de 19^e eeuw, maar we zitten wel aan tafel en we hebben geen mobieltjes en ook geen tablets. En lang niet alle kinderen kunnen naar school want kinderen moeten meewerken om geld te verdienen. Dan legt hij het spel uit.
Eerst moeten de ouders beslissen of ze kinderen naar school laten gaan, als gezin zullen ze dan minder verdienen. De meeste ouders besluiten één kind naar school te sturen, maar ik zie ook een gezin dat de eerste dag alle kinderen laat meewerken. Vervolgens zie ik de families – merendeels op slippers! – driftig in de weer met ploegen en eggen, en dat is pittig kan ik u verzekeren! Het gezin dat alle kinderen laat meewerken heeft pech: pa heeft zijn arm gebroken, ik zie hem met een grote mitella om de nek redelijk vruchteloos met een eg in de weer! Als er uitbetaald wordt benadrukt Hajna dat al het geld aan de moeders gegeven moet worden want vaders mogen er niet mee naar de kroeg!

Terug naar de keukentafel in de boerderij (plaats van handeling is het museumboerderijtje uit Beltrum). Daar krijgen ze nieuwe instructies en Hajna vertelt doodleuk tegen een gezin dat net besloot dat alle kinderen naar school te sturen dat er een baby is geboren! Oef, dat zorgt voor complicaties! Moeder is hard nodig op het land vanwege haar financiële inbreng. Dus moet een van de kinderen thuisblijven om voor de baby te zorgen. De babypop is echter zo levensecht dat het andere kind het op een krijsen zet: ze wil net als haar zusje ook voor de baby zorgen!  Pa en ma proberen uit te leggen dat ze toch echt naar school moet, dat dat belangrijk is vanwege de centjes later. Het is een hard gelag.

Twee dames met een jongetje van een jaar of zes hebben zich dan al openlijk bekend als een lesbisch stel. (Ik vind dat best bijzonder, zo midden 19^e eeuw op het Achterhoekse platteland, maar dit terzijde) Ze blijken even later tot hun stomme verbazing ook een baby te krijgen. ‘Hoe kan dat nou’? vraagt de oudste. Het blijkt dat meneer pastoor is langs geweest. De oudste besluit grootmoedig ervoor te zorgen, de ander zal nu samen met de zesjarige jongen genoeg moeten zien te verdienen. Er wordt trouwens nog een gezin met een baby verblijd. Tja  de 19^e eeuw was kinderrijk. Evenzovaak wordt de schoolgang van een van de kinderen er door bemoeilijkt.

Als we het hooiland betreden vraagt het lesbisch stel mij of hier veel teken zitten. Och zeg ik, wij zitten hier in de 19^e eeuw, dat wordt pas over twee eeuwen een probleem. Ze neemt er genoegen mee.

Tijdens het bonen lezen zie ik een van de moeders met een half afgepleisterde bril op haar neus. Een geval van oogontsteking, wel zielig maar gelukkig verdient een kind dat onderwijs heeft genoten nu al wat extra. 

Aan het eind van het spel blijkt het gezin waarvan vader de arm had gebroken één cent over gehouden te hebben. Achteruit geboerd dus, maar ze hebben wel een kind naar school gestuurd. Peter zegt, ‘tja misschien voelen jullie nu je maag maar omdat er een naar school is  geweest wordt die in de toekomst misschien wel opzichter en dan verdienen jullie toch wat extra!

Een ander stel heeft vier cent bijverdiend en zegt hoopvol dat straks alle kinderen naar school kunnen.

Aan het eind zeg ik tegen Hajna dat ze bepaalt niet het saaiste baantje in het museum heeft. O nee, zegt ze, ik vind het heel leuk om te zien hoe de gezinnen omgaan met de dilemma’s die we voorschotelen. En soms gaan ze echt heel erg de diepte in! En dan besluit ze ‘ik ben echt heel blij dat ik dit doen mag’.

Die woorden blijven bij me hangen . Wat leuk als je zo recht uit je hart over je werk kunt spreken!