Rabarber 

Ik loop langs de boerderij uit Staphorst en hoor 

plok,plok,plok

plok,plok,plok

Uiteraard ga ik op onderzoek uit.  Eenmaal binnen ben ik getuige van een demonstratie hand-dorsen door de

de Oudheidkundige Vereniging Gendringen geeft een demonstratie hand-dorsen.  Ze wil de kennis van het werk op de boerderij zoals dat voeger geschiedde, levend houden en daartoe ook jongeren vaardigheden aanleren. Zo hebben ze vorig jaar enkele 40 plussers leren maaien met de zicht. ( ‘Jong’ is dus een rekbaar begrip J !)

Dit is belangrijk, aldus de aanvoerder van het gezelschap, want als wij er over 50 jaar niet meer zijn  dan moeten anderen dit kunnen verder vertellen. Hij moet een reuze optimist zijn want hij lijkt me al een zestiger!

Ze leggen links en rechts een laagje rogge,  met de halmen over elkaar.

Drie dorsers knuppelen de halmen met hun vlegels acht keer.

Eén twee drie,

één twee drie

Het ritme is belangrijk, anders raak je elkaar, of elkaars vlegels, zegt de spreekstalmeester.

Eén twee drie,

één twee drie 

Dan wordt de rogge omgedraaid en er wordt nogmaals acht maal gedorst.

Vervolgens worden de halmen die onder lagen nu boven gelegd en herhaalt zich het ritueel: acht maal,omdraaien en nog eens acht maal.

Daarna wordt de gedorste rogge, het stro, met zorg opgeruimd. Want, zegt de spreekstalmeester, ook het stro was kostbaar. Het werd gebruikt als strooisel onder het vee of in de potstal, het was bruikbaar als dakbedekking, of onder dakpannen om ze water of sneeuwdicht te maken, en voor strozakken in de bedstee. Gemengd door leem en met koemest werden er zelfs wanden mee opgebouwd.

Ook de halmen die losgekomen zijn worden verzameld. Er zit altijd nog wel iets in, ze gaan dus naar de kippen die graag een graantje meepikken.

Het is opvallend hoeveel graankorrels zo’n beetje rogge oplevert. De mannen verzamelen het zorgvuldig,  er kan heel wat roggebrood van gebakken worden en het is ook bruikbaar als (meel)voer voor het vee.

Schoon afleveren naar de molenaar is belangrijk. Daarom worden de graankorrels  buiten in de wind met een platte mand omhoog gegooid om het vuil en het kaf van het koren te scheiden.  De wanmolen kwam pas later als een van de eerste voorbodes van mechanisatie.

Jong én oud blijven aandachtig kijken en luisteren, ze raken zichtbaar geboeid door deze ogenschijnlijk primitieve bezigheid.

Maar de sprekerd heeft nog meer wat indruk maakt:

Vroeger moest alles – met de hand!! - gemaaid worden - verzameld - naar de boerderij gebracht -, opgetast  - en gedorst worden. Dagenlang waren ze in de weer.  Nu doet een grote landbouwmachine dit alles in een of twee uur…!!

Wauw!, dat maakt indruk.  Veel geleerd in 10 minuten! 

Aan de andere zijde van de boerderij staat een veertiger met vrouw en kind bij een kleine moestuin. Ik hoor hem zeggen: kool, aardappelen, venkel en  - wijzend op de rabarber - dit zijn wortelen …

Ik ben blij dat de mensen uit Gendringen dit niet horen!